Aktualność

Powrót

Reverse vesting po polsku

Equity vesting.

Skąd się wzięło to pojęcie i co oznacza w branży startupowej. Otóż instytucja equity vestingu znajduje swe źródło w prawie anglosaskim i stanowi mechanizm „uwalniania” praw udziałowych do docelowego wspólnika pod warunkiem spełnienia określonych warunków w określonym czasie. Najczęściej warunkiem nabycia pełni praw do obiecanych udziałów jest wykonywanie określonych obowiązków na rzecz spółki, świadczenia pracy, czy też osiągnięcie założonych KPI. Po drugie niezbędny jest upływ ustalonego z góry czasu.

I tak, jeżeli ustalone zostało, że wspólnik otrzyma X udziałów po okresie vestingu wynoszącym 4 lata, przy czym „cliff period” wynosi 1 rok i po jego upływie uwolnione zostanie 25% obiecanych udziałów, a następnie udziały będą uwalniane równomiernie w okresach kwartalnych, pod warunkiem, że wspólnik wykonywał będzie obowiązki CEO nieprzerwanie przez ww. okres 4 lat, to oznacza, że:

  • w przypadku zaprzestania obowiązków CEO przed upływem pierwszego roku, wspólnik nie otrzyma żadnych udziałów. „Cliff period” to minimalny okres, w którym wspólnik ma wykonywać określone obowiązki, aby otrzymać chociaż część obiecanych udziałów;
  • po okresie 4 lat wspólnik otrzyma całość obiecanych udziałów, przy czym po 1 roku, udziały będą uwalniane równomiernie co kwartał;
  • w standardowej formie vestingu, to spółka będzie emitować lub odsprzedawać udziały do wspólnika (co nie do końca jest możliwe w prawie polskim, o czym mowa niżej).

Vesting vs. reverse vesting.

Odmianą komentowanego mechanizmu jest reverse vesting, który zakłada nabywanie pełnię praw udziałowych do już posiadanych udziałów. Różnica z klasycznym equity vestingiem polega na tym, że docelowy wspólnik objęty klauzulą reverse vestingu posiada już udziały i w przypadku niespełnienia określonych warunków te udziały są mu niejako „zabierane”. Odnosząc się do przytaczanego na wstępie przykładu, w przypadku, gdy docelowy wspólnik zrezygnowałby z funkcji CEO w pierwszym kwartale drugiego roku świadczenia pracy na rzecz spółki, to musiałby przenieść powrotnie na rzecz spółki 75% posiadanych udziałów, a pozostałe 25% pozostałyby jego własnością.

Equity vesting po polsku.

Ze względów formalnoprawnych, klasyczny equity vesting jest rzadko stosowany w Polsce. Wynika to głównie z następujących przyczyn:

  • zasadniczo każde „uwolnienie” udziałów lub akcji wymagałoby odrębnej emisji w ramach podwyższenia kapitału zakładowego, co jak zapewne wiecie, jest czynnością czasochłonną i sformalizowaną – jednak nie jest to niemożliwe;
  • polski system prawny w zasadzie nie dopuszcza sytuacji, w której spółka jest posiadaczem udziałów własnych, którymi może dysponować według własnego uznania, przykładowo celem wynagrodzenia założycieli.

Stąd, standardem rynkowym jest odmiana reverse vestingu wzbogacona o polskie instytucje prawne. Klauzula vestingu, nazywana też klauzula „Odejścia wspólnika” najczęściej zakłada:

  • Cliff period – czyli minimalny okres wykonywania określonych obowiązków przez wspólnika na rzecz spółki;
  • Terminy i zasady „uwalniania” udziałów – czyli jak wyżej wskazano, w jakich terminach, jakie porcje udziałów zostaną ostatecznie nabyte przez wspólnika;
  • Zdarzenia odejścia – czyli katalog wydarzeń, które uzasadniają skorzystanie z klauzuli vestingu oraz wydarzeń, które niejako usprawiedliwiają wspólnika i mimo ich wystąpienia i nieświadczenia pracy na rzecz spółki, wspólnik będzie mógł zachować udziały;
  • Mechanizm przymusowego odkupu – z uwagi, że zgodnie z polskim prawem spółki kapitałowe tylko w kilku konkretnych sytuacjach mogą nabywać udziały i akcje własne, konieczne jest ustalenie w klauzuli vestingu zasad odkupu udziałów od „odchodzącego” wspólnika przez pozostałych wspólników; w polskich realiach prawnych to nie spółka, z pozostali wspólnicy będą beneficjentami klauzuli vestingu – to oni proporcjonalnie nabywać będą „nieuwolnione” udziały od odchodzącego wspólnika;
  • Lock-up – czyli zakaz zbywania udziałów w okresie „uwalniania” udziałów;
  • Ewentualne sankcje – przykładowo karę umowną za niedochowanie warunków vestingu, która płatna byłaby na rzecz wszystkich pozostałych wspólników (beneficjentów reverse vestingu).

Dlaczego?

Jaki cel przyświeca mechanizmowi vestingu? Zasadniczą rolą tego rozwiązania jest utrzymanie zaangażowania danego wspólnika w pracę i rozwój spółki. Karą za brak zaangażowania jest utrata części lub całości udziałów w spółce.

Co istotne, mechanizm ten ma stanowić nie tylko gwarancję dla inwestora, dla którego utrzymanie zespołu w projekcie jest niezwykle ważne, ale także może stanowić mechanizm ochronny pomiędzy samymi założycielami. Nie raz słyszeliśmy o projektach, w których jeszcze przed pierwszą rundą inwestycyjną, jeden z założycieli „wysypywał” się z projektu, jednak pozostali założyciele nie mieli żadnych argumentów, aby wyegzekwować na takim biernym założycielu całkowite odejście i oddanie udziałów lub powrót do projektu i ponowne, pełne zaangażowanie.

Ponadto, w klauzulach vestingu, które my rekomendujemy naszym klientom, beneficjentami udziałów nabywanych od „odchodzącego” wspólnika są wszyscy wspólnicy, który pozostali w spółce. Tym samym, odejście jednego ze wspólników nie premiuje jednego wspólnika, a pozwala utrzymać status quo.

Mamy nadzieję, że artykuł wzbogacił Twoją wiedzę. Jeżeli masz jakiekolwiek pytania, zespół kancelarii Lewczuk Łyszczarek i Wspólnicy pozostaje do dyspozycji.

Pozdrawiam,
Jędrzej Szymczyk, LLM.
jedrzej.szymczyk@llw.law