Gdy trzeba dorzucić kilka groszy – sposoby dokapitalizowania sp. z o.o.

Często zdarza się, że Founderzy jeszcze przed poszukiwaniem finansowania u anioła biznesu lub funduszu chcieliby wspomóc swój startup zastrzykiem finansowym. Pojawia się wtedy pytanie jak to zrobić, jakie koszty generuje taki proces, jak bardzo jest on skomplikowany itd. W niniejszym wpisie przedstawię najczęściej spotykane sposoby dofinansowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jako że w naszej ocenie jest to najlepszy wehikuł dla startupu. Ponadto niniejszy wpis zachowuje swą aktualność jedynie przy założeniu, że w poniżej przedstawione sposoby dokapitalizowania spółki zaangażowani są obecni jej wspólnicy.

POŻYCZKA

Wydaje się, że pożyczka jest najprostszym sposobem poprawienia kondycji finansowej spółki. Znikomy formalizm jaki stawia kodeks cywilny dla skuteczności zawarcia umowy pożyczki jest dodatkowym jej atutem. Dla przypomnienia wyjaśniam, że zgodnie z kodeksową definicją przez umowę pożyczki pieniężnej dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Umowa pożyczki

Umowa pożyczki w swojej treści powinna wskazywać strony umowy, przedmiot pożyczki oraz obowiązek jej zwrotu po upływie terminu, na który udzielona została pożyczka. Jak widać wskazanie oprocentowania przy pożyczce pieniężnej nie stanowi elementu koniecznego umowy, jednak ze względów czysto praktycznych rekomendujemy, aby pożyczka podlegała oprocentowaniu. Co ważne, oprocentowanie pożyczki udzielanej przez wspólnika powinno być ustalone na warunkach rynkowych.

Forma umowy

Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Nie wchodząc w szczegóły, zawarcie umowy pożyczki w formie dokumentowej może nastąpić poprzez wymianę wiadomości e-mail, SMS lub za pośrednictwem komunikatora na portalu społecznościowym, o ile wiadomości takie pozwalają na identyfikację nadawcy.

Co więcej, miejcie na uwadze, że teoretycznie do zawarcia umowy pożyczki w formie dokumentowej może dojść już w trakcie e-mailowych negocjacji pomiędzy stronami – w chwili, gdy zostaną ustalone wszystkie jej elementy. Dlatego zalecamy, aby w treści projektu umowy lub w treści prowadzonej korespondencji zawarte zostało zastrzeżenie, że docelowa umowa zostanie zawarta w formie pisemnej i jest skuteczna z chwilą jej podpisania lub że wyłącza się dla takiej umowy formę dokumentową.

Koszty pożyczki

Co ważne, pożyczki udzielone przez wspólników nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Nie jest rzeczą rzadko spotykaną, że wspólnik jest zarazem członkiem zarządu spółki. W takim przypadku, zgodnie z kodeksem spółek handlowych:

• zawarcie przez spółkę umowy pożyczki wymaga zgody zgromadzenia wspólników,
• spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

DOPŁATY

Kolejnym sposobem dokapitalizowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są dopłaty. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat pieniężnych w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do posiadanych udziałów. Dopłaty takie powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów w spółce.

Istota dopłat

W dużym uproszczeniu dopłata jest formą przymusowej pożyczki udzielanej przez wspólników na rzecz spółki, przy czym podstawą udzielenia takiej pożyczki jest uchwała zgromadzenia wspólników. Co więcej, skoro jest to forma pożyczki to wspólnicy mogą pobierać od niej odsetki.

Warunki udzielenia dopłat

Co ważne, aby skorzystać z instytucji dopłat, możliwość ich ustanowienia musi być przewidziana w umowie spółki, a następnie zgromadzenie wspólników musi podjąć uchwałę w przedmiocie nałożenia obowiązku dopłat. Uchwała taka powinna określać m.in. wysokość dopłat oznaczoną w stosunku do udziałów, termin ich uiszczenia, ewentualne oprocentowanie.

Co do zasady, uchwała w sprawie nałożenia dopłat nie wymaga kwalifikowanej większości w głosowaniu wspólników, a zatem podejmowana jest bezwzględną większością głosów. Zdarza się, że niektórzy wspólnicy są bardziej płynni finansowo i zarazem posiadają pakiet udziałów stanowiący ponad 50%. W takim wypadku, teoretycznie mogą posłużyć się instytucją dopłat w celu szykany wspólników mniejszościowych o mniejszych możliwościach finansowych. Aby uniknąć tego rodzaju nieprzyjemności sugerujemy, aby umowa spółki przewidywała dla skuteczności ustanowienia dopłat konieczności podjęcia uchwały kwalifikowaną większość głosów np. 65%, 75%, 85%. Jednocześnie nie rekomendujemy wprowadzania wymagania jednomyślności głosów.

Z drugiej strony pamiętajcie, że dopłaty powinny był nakładane w wysokości proporcjonalnej do wielkości posiadanych udziałów. Innymi słowy „kto ma więcej, daje więcej”.

W bilansie spółki dopłaty ujmuje się w pasywach spółki w odrębnej pozycji „kapitał rezerwowy z dopłat wspólników”.

Koszty dopłat i zwrot

Dopłaty podlegają opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Stawka podatku wynosi 0,5%, a podstawą opodatkowania jest kwota dopłaty.

Dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Podstawą zwrotu dopłat, podobnie jak przy ich nakładaniu, jest stosowna uchwała zgromadzenia wspólników. Zwrot dopłat powinien być dokonany równomiernie wszystkim wspólnikom.

PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

Trzecim z proponowanych metod dofinansowania spółki jest podwyższenie jej kapitału zakładowego. Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić:

• na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki, o ile umowa zawiera upoważnienie do takiego podwyższenia,
• w drodze zmiany umowy spółki.

Ponadto, niezależnie od wyboru jednego z wyżej wskazanych trybów, podwyższenie kapitału zakładowego wymaga objęcia udziałów oraz wpisu do KRS. Podwyższenie kapitału zakładowego następuje przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych.

Wkład pieniężny

Mając na uwadze cel takiego podwyższenia – a więc potrzebę dokapitalizowania spółki – udziały w podwyższonym kapitale zakładowym powinny zostać pokryte wkładem pieniężnym.

Prawo pierwszeństwa

Zgodnie z kodeksem spółek handlowych, jeżeli umowa spółki lub uchwała o podwyższeniu kapitału nie stanowi inaczej, dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów. Innymi słowy, kodeks zawiera ustawową regulację antyrozwodnieniową.

Istota podwyższenia

W dużym uproszczeniu, istotą podwyższenia kapitału zakładowego jest zmiana pierwotnej struktury kapitałowej w spółce i ustalenie jej na wyższym niż dotychczasowy poziomie w zamian kapitał, który wspólnicy wnoszą do spółki.

PCC i koszty

Podwyższenie kapitału zakładowego opodatkowane jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Stawka podatku wynosi 0,5% naliczonego od wartości, o którą podwyższono kapitał.

Tutaj zatrzymajmy się na chwilę. Załóżmy, że wspólnicy w ramach podwyższenia kapitału zakładowego zamierzają przekazać spółce łącznie 100.000 zł, jednak kapitał zakładowy podwyższą tylko o 1.000 zł. Tym samym, kwota 99.000 zł stanowić będzie tzw. agio i zostanie przekazana na kapitał zapasowy spółki.

Wobec powyższego, podstawą opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych będzie kwota 1.000 zł, ponieważ to ona stanowi wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy.

Dodatkowymi kosztami podwyższenia kapitału zakładowego będą koszty notarialne – w przypadku zmiany umowy spółki – oraz koszty związane z rejestracją podwyższeni w KRS.

ROZWIĄZANIA HYBRYDOWE

Oczywiście istnieją także inne metody dofinansowania spółki, jednak wyżej przedstawione stanowią najczęściej wykorzystywane w praktyce rynkowej. Dodatkowo pojawiają się rozwiązania łączące ze sobą kilka metod np. pożyczki konwertowane na udziały; dopłaty, które z chwilą zwrotu mogą zostać zaliczone na poczet wkładów w podwyższonym kapitale zakładowym itd.

Pozdrawiam,
Jędrzej Szymczyk, LLM.
jedrzej.szymczyk@plw.legal